نزدیکی بعد از زایمان

خيلي از همسران تصور مي‌كنند پس از زايمان بايد تا هفته‌ها رابطه زناشويي نداشته باشند؛ چون ممكن است برقراري چنين رابطه‌اي باعث آسيب به مادر شود.

باور غلط ديگري كه در اين مورد رواج دارد، بهتر بودن سزارين نسبت به زايمان طبيعي براي برقراري رابطه زناشويي بعد از آن است. البته بعضي اوقات هم مشغوليت بچه‌داري باعث مي‌شود كه زوج‌ها خودشان و يا رابطه زناشويي‌شان را فراموش كنند كه اين نكته هم مي‌تواند در درازمدت عوارض نامطلوبي بر روابط زوجين بگذارد. درباره اين موارد با دكتر ملك‌منصور اقصي، متخصص زنان و زايمان و استاد دانشگاه تهران گفتگو كرده‌ايم...

رابطه زناشويي پس از زايمان چگونه باشد؟

بعد از زايمان، تا چه مدتي محدوديت و منع رابطه زناشويي وجود دارد؟

در يك مدت زمان خاص پس از زايمان، توصيه ما اين است كه رابطه زناشويي وجود نداشته باشد و علت آن هم اين است كه مي‌خواهيم محل چسبندگي جفت ترميم پيدا كند چون مثل يك زخم باز مي‌ماند.

جفت از ديواره كنده شده و خو‌ن‌ريزي‌هاي معمول بعد از زايمان، از همين محل است. تا اين زخم ترميم پيدا نكرده، بهتر است رابطه‌ زناشويي نداشته باشند. اين زمان حدود 3 هفته طول مي‌كشد. در قديم مي‌گفتند تا 6 هفته. اما امروز مي‌گويند تا 3 هفته هم كفايت مي‌كند.

آيا اين مدت براي زايمان طبيعي و سزارين فرق دارد؟
مسلما شرايط زايمان طبيعي و سزارين باهم فرق مي‌كند. اگر زايمان طبيعي باشد چون در محل، ممكن است برش و بخيه زده شده باشد و اين زخم در طول 2 هفته بهبود پيدا مي‌كند، چنانچه مشكل خاصي پيدا نكند، همين 3 هفته كافي است.

در مورد سزارين چه طور؟
بستگي دارد به نوع سزاريني كه انجام شده است. اگر همراه با چسبندگي زياد يا بروز عفونت باشد، ممكن است رابطه‌ زناشويي همراه با درد باشد. يعني پس از رابطه‌ زناشويي، زن يك درد مبهمي در ناحيه لگن خود حس مي‌كند. در حقيقت، با حركت احساس درد مي‌كند.

بالاخره سزارين يك برش است. شكم باز شده و دست خورده، در بهترين شرايط هم سزارين تا حدي چسبندگي ايجاد مي‌كند. بنابراين زايمان طبيعي از اين جهت بهتر است و برخلاف تصور عوام كه فكر مي‌كنند سزارين براي رابطه زناشويي‌شان بهتر است، بايد اشاره شود كه پس از يك زايمان طبيعي و سالم، رابطه زناشويي در مقايسه با سزارين مطلوب‌تر است.

آيا اين چسبندگي، به غير از درد محدوديت ديگري هم براي رابطه زناشويي ايجاد مي‌كند؟
نه، فقط همان درد را ايجاد مي‌كند. پس از زايمان نكته‌ ديگري كه وجود دارد، زماني است كه مادر شير مي‌دهد. در اين شرايط فعاليت تخمدان‌ها متوقف شده و اين مي‌تواند باعث كم شدن ترشحات واژن و خشكي آن شود. اگر زن چنين احساسي را دارد، بهتر است از ژل‌هاي لوبريكانت استفاده كند كه محلول در آب است.

برخي خانم‌ها تصور مي‌كنند بعد از زايمان طبيعي ممكن است نتوانند مثل قبل رابطه زناشويي برقرار كنند. آيا چنين تصوري درست است؟
يكي از تغييرات فيزيولوژيك كه در طول بارداري اتفاق مي‌افتد هيپرتروفي يا افزايش حجم دستگاه تناسلي است؛ يعني يك مقداري بافت بزرگ‌تر و متورم‌تر مي‌شود. خود كانال زايماني نيز بازتر مي‌شود. رحمي كه قبلا 100 گرم بوده حالا مي‌شود 1000 گرم. بعد از زايمان، تمام اين تغييرات طي 6 هفته بر مي‌گردد به حالت عادي. پس تغييرات چنداني براي اندام‌ها براي طولاني مدت اتفاق نمي‌افتد.

در جايي مي‌خواندم كه براي پيشگيري از تغيير شكل‌هاي مختصري كه ممكن است بعد از بچه‌دار شدن اتفاق بيفتد، تمرين‌هايي وجود دارد. آيا اين حرف درست است؟
بله، تمرين عضلات كف لگن، ورزشي است كه حتي براي خانم‌هايي كه باردار نيستند، مي‌تواند رضايت ناشي از رابطه زناشويي را افزايش دهد. براي خانم‌هايي كه اختلالات جسمي دارند و يا دير به ارگاسم مي‌رسند، توصيه مي‌شود در طول روز مرتب اين عضلات را تقويت كنند. براي تقويت، عضلات را بايد به صورت متناوب منقبض و منبسط كنند.

ابتدا نيز اين كار را با دفعات كم شروع كرده و كم كم آن را افزايش دهند. طول مدت انقباض و انبساط را هم مي‌توانند افزايش دهند. به عنوان مثال اول 3 ثانيه، و بعد كم كم مدت را تا 10 ثانيه افزايش دهند. اين تمرين حتي براي دوران يائسگي كه عضلات كف لگن ضعيف مي‌شوند نيز مفيد است البته توصيه مي‌شود كه در دوران بارداري نيز خانم‌ها اين كار را انجام دهند.

بسياري از خانم‌ها پس از زايمان و در زمان شير دادن، از ترس باردار شدن ترجيح مي‌دهند كه رابطه زناشويي نداشته و يا در حداقل ممكن داشته باشند. روش درست براي جلوگيري در اين دوران چيست؟
توصيه مي‌كنيم كه خانم‌ها هفته‌ ششم پس از زايمان به مراكز بهداشت مراجعه كنند. مشاور با توجه به شرايطي كه زن و مرد دارند روش قابل اطميناني را براي جلوگيري به آنها معرفي مي‌كند چرا كه فقط 40 روز اول پس از زايمان احتمال بارداري وجود ندارد و بعد از آن به علت احتمال حاملگي، جلوگيري صورت بگيرد.